Oorlog in Somalië in vraag en antwoord - januari 2007

Oorlog in Somalië in vraag en antwoord 12-01-07 NOS.nl * Somalië is opnieuw het toneel van een bloedige strijd. Ook de VS is weer betrokken bij de vijandelijkheden. * Waarom heeft de VS het zuiden van Somalië gebombardeerd? ---------------------- Om twee redenen. Ze wilden enkele al Qaida-leden uitschakelen, die verdacht worden van betrokkenheid bij de bomaanslagen op de Amerikaanse ambassades in Kenia en Tanzania in 1998. Deze Al Qaida-leden waren gesignaleerd tussen de gevluchtte islamitische milities in het zuiden van Somalië. De tweede reden voor de bombardementen is dat de Amerikanen daarmee openlijk hun steun betuigen aan de Somalische overgangsregering en haar Ethiopische bondgenoot. In 1993 deden de Verenigde Staten ook al een poging om het centrale gezag in Somalië te herstellen, maar dat werd toen een groot fiasco waarbij achttien Amerikaanse militairen werden gedood. Vervolgens werden enkelen van hen triomfantelijk door de straten van Mogadishu gesleept. * Waarom viel Ethiopië in december Somalië binnen? ---------------------------------- De overwegend christelijke regering van Ethiopië voelde zich bedreigd door de opmars van de Unie van Islamitische Rechtbanken in Somalië. De moslimstrijders van deze unie hadden vorig jaar een groot deel van Somalië veroverd en stoomden in december op naar de stad Baidoa, om daar de Somalische overgangsregering ten val te brengen. Dat was voor Ethiopië het startsein om de regering officieel te hulp te schieten. Met duizenden troepen en inzet van de luchtmacht wisten de Ethiopiërs binnen enkele dagen de islamitische milities te verdrijven uit de hoofdstad Mogadishu. * Wat is de Unie van Islamitische Rechtbanken? ---------------------------------------- Het begon als een verbond van zakenlieden en moslimgeestelijken die orde en gezag wilden herstellen. Somalië had sinds 1991 geen centraal gezag meer, en werd getiranniseerd door rivaliserende krijgsheren. Veel Somaliërs waren vorig jaar dan ook gelukkig met de rust. Maar die blijdschap verdween toen hardliners binnen de Unie van Islamitische Rechtbanken westerse muziek, sigaretten en het kauwen van qat-blaadjes - een populaire drug - gingen verbieden. De laatste tijd onstond ook steeds meer verdeeldheid binnen de unie. Gematigden wilden samenwerken met de overgangsregering, de hardliners niet. Mede door deze interne verdeeldheid werden de moslimstrijders snel uit de Somalische hoofdstad verdreven. * Wat is de officiele regering van Somalië? ----------------------------------------------- De regering bestaat voor een deel uit voormalige krijgsheren die elkaar vroeger te vuur en te zwaard bestreden. Na jarenlange onderhandelingen wisten ze twee jaar geleden in ballingschap in Kenia een interim-president te kiezen: Abdullahi Yusuf. Omdat de hoofdstad Mogadishu nog steeds te gevaarlijk was, vestigde hij zich aanvankelijk met zijn interim-regering in de stad Baidoa. Dankzij de steun van de Amerikanen en Ethiopiërs zit deze regering dus voor het eerst in de hoofdstad Mogadishu, waar ze met alle clans overlegt over herstel van orde en gezag. * Welke landen zijn nog meer bij het conflict betrokken? ------------------------------- Ethiopië en de Verenigde Staten staan dus aan de kant van de Somalische regering. De islamitische rechtbanken op hun beurt worden in elk geval gesteund door Eritrea - de aartsvijand van Ethiopië. Volgens een VN-trapport zouden er 2000 Eritreese strijders in Somalië zijn. Ook krijgen de rechtbanken naar verluidt financiële steun van rijke extremistische moslims in het Midden-Oosten. * Zijn de moslimstrijders nu verslagen? --------------------------------------------------- Dat is onduidelijk. Ethiopië beweert zeker 3000 moslimstrijders te hebben gedood, en veel jonge soldaten hebben zich overgegeven. Maar de hardliners zeggen dat ze uit tactische overwegingen uit Mogadishu zijn gevlucht, om zich in het zuiden te hergroeperen en te versterken. In dit ontoegankelijke gebied maken Ethiopische troepen en Amerikaanse special forces nu jacht op hen. * Kan het centraal gezag snel worden hersteld? ------------------------------------------ Dat lijkt moeilijk. Er zijn twee grote problemen: Veel Somaliërs accepteren de 'bezetting' door Ethiopische troepen niet, dus die troepen moeten zo snel mogelijk worden vervangen door een vredesmacht van de Verenigde Naties of de Afrikaanse Unie. Maar concrete toezegingen van troepen zijn er nog nauwelijks. Het tweede probleem is de jarenlange rivaliteit tussen Somalische clans. Veel clans en subclans zijn niet van plan de controle over hun gebieden op te geven en ze willen al helemaal niet de wapens inleveren, zoals de overgangsregering eist. Aan de andere kant zijn veel Somaliërs oorlogsmoe, en is er een kans dat de belangrijkste krijgsheren en clans misschien nu wél gaan samenwerken met de overgangsregering.